E-Atık: Tehlikeli Materyaller. Elektronik atıklar günümüzde, atık depolama sahalarındaki tehlikeli atıkların yaklaşık %70 lik bölümünü oluşturmaktadır. Elektronik atıklarda alüminyum gibi yüksek geri kazanım oranına sahip değerli metaller barındırdığı gibi, civa benzeri tehlikeli malzemelere de rastlanmaktadır.
Bu atıklar gömüldüklerinde küçük miktarlarda bile olsalar toprak ve içme sularını kirletebilmektedir. Hepimizin evinde bulunan ve içerisinde toksik malzemeler barındıran e-atıklardan bazıları şunlardır:
Televizyonlar
LCD ve plazma televizyonlar hayatımıza girmeden önce herkesin evinde en az bir tane (çoğu zaman daha fazla) bulundurduğu tüplü (CRT) televizyonlar büyük miktarlarda kurşun ihtiva etmektedir. Bir televizyonun yaklaşık %20 si kurşundan oluşmaktadır. Bu da televizyon başına 3 ya da 4 kilo kurşuna denk düşmektedir.
Televizyon tüpü (sadece camlı kısım) 4 ana bölümden oluşur. Bunlardan ön cam, fosfor tabakasıyla kaplanmış olup bizim görüntüyü görmemizi sağlayan kısımdır. Bir diğer kısım ön cam ve arka camın birbirine yapışmasını sağlayan ve “frit” olarak adlandırılan yapıştırma camıdır. Kalınlığı yaklaşık 2 cm olmasına rağmen tüpün en arka kısmındaki boyun bölümüyle beraber en yüksek oranda kurşunu ihtiva eden kısımlardır. “Funnel” yani huni olarak adlandırılan arka cam ise kurşunlu kısım ise tüpün en büyük bölümüdür. Bu bölümün kurşun içermesinin amacı, elektron tabancasından çıkan kısa süreli yüksek radyasyonu içeride tutmaktır.
Cep Telefonları
Ortalama ağırlığı 100 gr olan cep telefonları her ne kadar toplam e-atık miktarının küçük bir kısmını oluştursa da , gün geçtikçe kısalan ürün ve raf ömrü nedeniyle düzenli bir atık akımına yol açmaktadır. Dünya üzerinde yaklaşık 500 milyon atılmaya hazır cep telefonu olduğu tahmin edilmektedir.
Cep telefonu başta nikel kadmiyum pil olmak üzere, kurşun ve civa gibi atıkları da içermektedir. 500 milyon cep telefonu olduğu göz önüne alınırsa, aslında küçük görünen cep telefonu atıklarının ne kadar büyük bir risk taşıdığı ortaya çıkar.
Bilgisayarlar
Bilgisayar anakartları üzerinde bulunan civalı piller ve switchler büyük miktarlarda biriktirildiğinde tehlike arz etmektedir.
2005 yılında, yaklaşık 2 milyon ton e-atık gömülerek bertaraf edilmiştir. Toksik materyaller bu miktarın az bir kısmını oluştursa da, az miktarda kurşun ya da civanın bir bölgenin toprak ve suyunu kirletmedeki payı aşikardır. Siz de bu tür atıkları çöpe atmadan önce bir kez daha düşününüz.
