Ömrünü Tamamlamış Araçlar Nasıl Değerlendirilir? Ömrünü tamamlamış araçlar (ÖTA); otomotiv sektörünün diğer çevresel etkilerinden farklı olarak yalnızca çevresel kirleticiler değil, aynı zamanda içerdikleri geri dönüştürülebilir, geri kazanılabilir ve yeniden kullanılabilir malzemeler nedeniyle ekonomik birer değerdir.
Genel olarak ömrünü tamamlamış bir aracın % 85’inin yeniden kullanılabilir, geri kazanılabilir ve geri dönüştürülebilir parça ve malzemelerden oluştuğu görülmektedir. Ayrıca ÖTA parça ve malzemeleri kurşun, kadmiyum, +6 değerlikli krom ve cıva gibi tehlikeli maddeler içermektedirler.
Eğer bu parça ve malzemeler atık değerlendirilmesi safhasında doğru olarak işlenmezler ise yeniden kullanım veya geri kazanım için söküldüklerinde, parçalandıklarında, yakıldıklarında veya kimyasal işleme tabi tutulduklarında içerdikleri kurşun, kadmiyum, cıva gibi zehirli metaller açığa çıkabilmekte ve bu atıklar önemli birer toksik madde kaynağına dönüşerek çevre ve insan sağlığı açısından büyük sorunlara sebep olabilmektedir.
Ömrünü tamamlamış araçların yönetimi stratejisini belirleyen 18 Eylül 2000 tarih ve 2000/53/EC sayılı Ömrünü Tamamlamış Araçlar Direktifinin ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında; çevre ve insan sağlığının korunması için araçlardan kaynaklanan atıkların oluşumunu engellemek, ömrünü tamamlamış araçların ve bunlara ait parçaların ve araçların bakım ve onarımından kaynaklanan parçaların yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım işlemleri ile bertaraf edilecek atık miktarını azaltmak amacıyla, “Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Yönetmeliği” Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca (Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı) hazırlanarak 30 Aralık 2009 tarih ve 27448 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmeliğe göre yeniden kullanım; ÖTA’lara ait parçaların ilk üretim amacına uygun ve herhangi bir tehlike yaratmamak şartıyla kullanılmaları için yürütülen her türlü faaliyeti ifade eder.
ÖTA’lardan çıkarılan parçalar, araç güvenliği ve çevre standartlarını karşılamaları durumunda yeniden kullanılır. Yeniden kullanılamayan parçalar çevresel açıdan uygunsa geri dönüştürülür veya geri kazanılır. Yönetmeliğe göre geri dönüşüm uygulamalarını yaygınlaştırmak için araçlarda geri dönüştürülmüş malzeme kullanımı arttırılır. Yeni araçların ve bunlara ait malzeme ve parçaların tasarım ve üretimi, araç ömrünü tamamladıktan sonra sökümünü, yeniden kullanımını, geri kazanımını ve geri dönüşümünü kolaylaştıracak şekilde yapılır. Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmeliğe göre;
Ömrünü tamamlamış araçlarda yeniden kullanım ve geri kazanım oranları ortalama araç ağırlığının en az % 85’i; yeniden kullanım ve geri dönüşüm oranları ise ortalama araç ağırlığının en az % 80’i olmalıdır. 1/1/1980 tarihinden önce üretilmiş olan araçlarda yeniden kullanım-geri kazanım oranı ortalama araç ağırlığının %75’inden, yeniden kullanım-geri dönüşüm oranı ise ortalama araç ağırlığının %70’inden az olamaz. 1/1/2020 tarihinden itibaren ömrünü tamamlamış araçlarda yeniden kullanım-geri kazanım oranları ortalama araç ağırlığının en az % 95’ine; yeniden kullanım-geri dönüşüm oranları ise ortalama araç ağırlığının en az % 85’ine çıkarılır. Şekil 28’de yıllara göre hurdaya çıkan araç sayısı verilmektedir.
Yeni araç tasarımlarında; yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım oranlarına ilişkin esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenir. Bu esaslara dayalı olarak üreticiler ilgili Bakanlıktan “Motorlu Araçların Yeniden Kullanılabilirliği, Geri Dönüştürülebilirliği ve Geri Kazanılabilirliği Hakkında Tip Onayı Yönetmeliği’ne (2005/64/AT) göre tip onayı alırlar. Ayrıca Ömrünü Tamamlamış Hurda Araçların içerisinde bulunan tekstil ve polietilen/plastik malzemeler çimento fabrikalarında enerji geri kazanım amacıyla da kullanılabilmektedir.
Hurdaya Araç Nasıl Çıkarılır?
